แผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน

“ฉึกฉัก ฉึกฉัก” นิทานเสริมสร้างจินตนาการให้เด็ก ๆ สนุกกับการอ่านออกเสียง กับภาษาที่ล้อเสียงตามเพื่อนๆ สัตว์น้อยนานาชนิด ทั้งแมวน้อย หมาน้อย เสือน้อย จนถึงนกน้อย ที่ต่างร่วมเดินทางมาในขบวนรถไฟแห่งมิตรภาพนี้

อยู่ๆ วันหนึ่ง ณ ป่าที่เคยสงบสุข ก็เกิดเหล่าสัตว์ป่ามากมาย มีอาการเอะอะ โวยวาย ขาดสติ ทำร้ายกัน จน “พ่อช้างผู้หวังดี” สืบหาสาเหตุ พบว่ามาจากบ่อน้ำที่หมักผลไม้เน่าเสีย จนกลายเป็น ”น้ำเมา”  พ่อช้างจึงหาใบไม้มากลบปิดไว้ เพื่อคืนความสงบสุขให้ป่าดังเดิม นิทานนี้สะท้อนแนวคิดให้เด็ก ๆ เห็นถึงผลเสียของสุราหรือน้ำเมา

“ตูมตูม บานบาน” นิทานที่จะแนะนำดอกไม้ชนิดต่าง ๆ ให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้จักดอกไม้จากรูปร่างที่มีทั้งตูมและบาน โดยสอดแทรกเรื่องของสีสัน จำนวน ให้เด็กๆ ได้ฝึกฝนทั้งการนับจำนวนเลข พร้อมทั้งเรียนรู้เรื่องสีสันต่างๆ ไปพร้อมกันอย่างเพลิดเพลิน

“จะไปไหนจ๊ะ” ฉบับพิมพ์ 2 ภาษา คือ ภาษาไทยและภาษามลายู เนื้อหานิทานเสริมสร้างการเรียนรู้ในโลกกว้าง ให้เด็ก ๆ ได้รู้จักการเดินทางของสัตว์ต่าง ๆ หลากหลายชนิดที่มีการเดินทางหลากหลายรูปแบบ ทั้งบิน กระโดด ไต่ ฯลฯ เพื่อให้เด็ก ๆ เรียนรู้และรู้จักสังเกตการเคลื่อนไหวของสัตว์ต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัว

นิทานที่ได้แรงบันดาลใจมาจากชีวประวัติของ ศ.ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ เล่าเรื่องของป่า ที่มีสิงโตเป็นเจ้าป่า มีงูใหญ่เป็นที่รักและนับถือของสัตว์ป่าน้อยใหญ่ให้เป็นผู้ดูแลเรื่องอาหารการกิน โดยมีกฎระเบียบของป่าว่าอาหารที่หามาได้จะแบ่งปันให้สัตว์ที่ป่วยและพิการ แม้สิงโตเจ้าป่าผู้ละโมบจะมาขอแบ่งให้ครอบครัวตน งูใหญ่ก็ไม่เกรงกลัวชี้แจงไปอย่างนอบน้อม จนเจ้าป่าเกิดความละอายและยอมเดินจากไป นิทานเรื่องนี้สอนให้เด็กเข้มแข็งในการรักษาคุณงามความดี โดยไม่เกรงกลัวต่อสิ่งไม่ถูกต้อง

นิทานที่ได้รับแรงบันดาลใจจากชีวประวัติ ศ.ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ เรื่องเริ่มต้นบนท้องฟ้าที่กว้างใหญ่ มีนกอินทรีเป็นเจ้าเวหา ต่อมาได้มีฝูงนกเหยี่ยวผู้ก้าวร้าว หวังยึดอำนาจนกอินทรี จึงไปทำร้ายนกอินทรีแล้วขึ้นเป็นเจ้าเวหาแทน ไม่มีนกตัวใดกล้าต่อกรด้วย ยกเว้น “นกพิราบผู้เสียสละ” ที่ชักจูงเพื่อน ๆ นก รวมพลังไปเรียกความเป็นธรรมกลับคืนมา เพื่อคืนความสงบสุขให้ท้องฟ้าอีกครา นิทานนี้สร้างแรงบันดาลใจให้กับเด็ก ๆ ให้เป็นคนกล้าหาญ เสียสละเพื่อความถูกต้องและเป็นธรรมของสังคม

เรื่องเล่าตำนาน “อีกา”  ทำไมจึงมีขนสีดำ ในตำนานเริ่มแรกเดิมที กา มีสีขนที่สวยสดงดงาม แต่เพราะกาประพฤติตัวไม่ดี มีนิสัยขี้ขโมย สร้างความเดือดร้อนให้กับชาวบ้าน จนชาวบ้านทนไม่ไหวไปฟ้องพระอินทร์ พระอินทร์ทราบเรื่องจึงสาปให้กามีขนเป็นสีดำเพื่อเป็นการทำโทษ

นิทาน | ปฐมวัย | กา | ขโมย | เดือดร้อน | พระอินทร์

นิทาน “นกเพื่อนมด” เล่าเรื่องด้วยภาษาและรูปภาพที่เรียบง่าย เพื่อสื่อสารให้เด็กเห็นถึงความรักและความสัมพันธ์ในความเป็นเพื่อนของสัตว์ตัวเล็ก ๆ อย่างนกและมด ที่ช่วยเหลือกันและดูแลกันในยามยาก เป็นการปลูกฝังให้เด็กมีนิสัยเกื้อกูลกันและกันฉันท์เพื่อนกับผู้คนรอบข้าง

เรื่องเล่าของพ่อนกเงือกที่เฝ้าดูแลและหาอาหารมาเลี้ยงดูแม่และลูกนกที่รัง ณ โพรงไม้ใหญ่ จนมาวันหนึ่งถูกนายพรานใจร้ายยิง แต่โชคดีรอดกลับรังได้อย่างปลอดภัย นิทานเรื่องนี้ทำให้เด็กเรียนรู้ความรู้สึกเห็นใจ เข้าใจ และตระหนักในคุณค่าของทุกชีวิตบนโลกใบนี้

“วาดรูปกับพ่อ” เป็นนิทานที่ดำเนินเรื่องผ่านบทสนทนาพูดคุยระหว่างพ่อหมูและลูกหมู ซึ่งเป็นตัวแทนของเด็กและคุณพ่อ ถาม –  ตอบ  เรื่องราวเกี่ยวกับลักษณะของสัตว์ต่างๆ ตามรูปภาพที่นำเสนอในนิทาน ช่วยเสริมสร้างจินตนาการให้กับเด็ก ๆ ในการเชื่อมโยงรูปภาพกับคำถามต่าง ๆ เกี่ยวกับสัตว์ในนิทาน

นิทานเรื่องนี้ใช้คำว่า “หนูดีใจมากเลย” ให้เด็ก ๆ ใช้แสดงอารมณ์เมื่อรู้สึกมีความสุข ทำให้เด็ก ๆ มองเห็นได้ว่าสามารถมีความสุขง่าย ๆ ได้จากความรักความผูกพันในครอบครัวและส่ิงแวดล้อมรอบตัว ไม่จำเป็นต้องยึดติดความสุขจากสิ่งของวัตถุนอกกาย

“พ่อหวึ่งผู้ฆ่าหมี” เป็นนิทานทำมือจากเรื่องเล่าของชนเผ่าดาราอาง ชนเผ่าที่อยู่อาศัยอยู่ทางเหนือสุดของประเทศไทย มีวิถีชีวิตผูกพันกับพุทธศาสนาและธรรมชาติ ตามประเพณีของเผ่า เมื่อเป็นพ่อเป็นแม่แล้ว จะเรียกชื่อตามชื่อของลูกคนโต ดั่งเช่นนิทานเรื่องนี้เป็นเรื่องของพ่อหวึ่งและแม่หวึ่งที่เดินทางเข้าป่าไปเก็บหน่อไม้ และเจอกับหมีตัวใหญ่ พ่อหวึ่งตกใจวิ่งหนีกลับบ้าน แม่หวึ่งใช้ไหวพริบขว้างหน่อไม้ให้หมีกินจนท้องแตกตาย

นิทานทำมือเรื่องเล่าจากชนเผ่าดาราอาง เป็นการผจญภัยของพระราชากับอะนะกอ อำมาตย์คนสนิท ที่เดินทางเข้าป่าไปหากวางทอง โดยระหว่างทางพระราชาได้ขอแลกหมวกทองคำของตนกับหมวกข้าวปุกที่กินได้ของอะนะกอ จากนั้นพระราชาได้ให้สัญญากับอะนะกอว่าจะเล่านิทานให้ฟัง แต่กลับลืมสัญญา ทำให้ผีป่าที่ตั้งใจจะมาร่วมฟังนิทานด้วยโกธรและจะทำร้ายพระราชา แต่โชคดีที่อะนะกอช่วยเหลือพระราชาให้แคล้วคลาดปลอดภัย

นิทานทำมือเรื่องนี้เป็นเรื่องเล่าของชนเผ่าลาหู่ เป็นนิทานตลกขบขัน สอดแทรกวิถีชีวิตความเป็นอยู่และความเชื่อของชนเผ่าลาหู่ หรือมูเซอ ผ่านเรื่องของ “ไอ้ไข่” ชายหนุ่มจอมกะล่อน ที่ใช้อุบายและความเชื่อทำให้ตนเองไม่ต้องออกไปรบ แล้วยังกลับมาหลอกให้ผู้หญิงทั้งหมู่บ้านเป็นภรรยาของตนเอง

นิทานทำมือจากเรื่องเล่าของชนเผ่าลาหู่ หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า มูเซอ เป็นนิทานเรื่องเล่าที่สอดแทรกคติสอนใจเรื่องการรักษาสัจจะวาจา รวมทั้งการตอบแทนบุญคุณคน ผ่านตัวละครแม่เฒ่าและลูกสาวผู้งดงาม กับงูใหญ่ที่ช่วยเหลือสองแม่ลูกผู้ยากไร้ จนแม่เฒ่าสัญญาว่าจะยกลูกสาวให้แต่งงานด้วย แล้วสุดท้ายก็ผิดคำสัญญาจึงเกิดเป็นโศกนาฎกรรมขึ้น